Białka roślinne uważa się powszechnie za gorsze od tych pochodzenia zwierzęcego. Czy słusznie? Jak każdy inny preparat proteinowy (np. białko serwatkowe), białko pszeniczne może przyspieszać regenerację po treningu sztuk walki, oporowym, biegowym czy pływackim. W przypadku dostarczania 10-20 g izolatu glutenu pszenicznego po półmaratonie stwierdzono zmniejszenie aktywności kinazy kreatynowej. Białko pszeniczne może mieć też wpływ na system odpornościowy.
Białko pszeniczne, a uszkodzenia mięśni i stan zapalny.
Maraton lub półmaraton często wywołują objawy podobne do rozpadu mięśni, np. u jednego z pacjentów po biegu, kinaza kreatynowa była przekroczona 6-krotnie. Znacznikiem rabdomiolizy jest poziom CPK (ang. creatine phosphokinase), czyli enzymu (kinazy kreatynowej CK lub CPK) występującego głównie w mięśniach, sercu, mózgu. Podwyższony poziom CPK świadczy o uszkodzeniu mięśni. Normalna, górna wartość referencyjna oscyluje wokół 200 (słownie: dwustu) jednostek. Po maratonie po 24 h stwierdza się np. poziom CPK wynoszący 410±164 U/l [8], zaś po biegu na 100 km aż 7.012±2.262 U/l [9]. Co ciekawe, u mężczyzn (biegaczy długodystansowych) WGH (hydrolizat glutenu pszenicznego) wyraźnie zmniejszał poziom kinazy kreatynowej (CK, CPK) po biegu. U kobiet nie zaobserwowano takiego zjawiska, przynajmniej w badaniu Tomomi Hirao i wsp. z 2012 roku [7]. Panie przebiegły ok. 23 km ze średnią prędkością 191,7 m/min w ciągu 2 godzin (200 m na minutę to tempo 5 minut na km, czyli 12 km/h). Intensywność określono na 63,8% maksymalnego pochłaniania tlenu (VO2 MAX.) Wynosiła 63,6±3,0 ml/kg/min. Po tym spożyły placebo lub 6 pakietów zawierających hydrolizat glutenu pszenicznego (łącznie 18 g białka).
W grupie placebo kinaza kreatynowa:
-
przed biegiem: 199±55,3
-
zaraz po biegu 295±76,3
-
10 h po biegu 330±139,1
-
24 h po biegu 306±120,7
W grupie hydrolizatu glutenu pszenicznego kinaza kreatynowa:
-
przed biegiem: 234±99,3
-
zaraz po biegu 319±119,8
-
10 h po biegu 338±113,8
-
24 h po biegu 312±118,5
Wniosek: w przypadku pań białko pszeniczne może przynosić całkowicie inne rezultaty, jeśli chodzi o zmniejszanie rozpadu mięśni po intensywnym biegu. Z drugiej strony w grupie białka z pszenicy odnotowywano szybszy spadek ilości białych krwinek, mniejszy stan zapalny.
Białko pszeniczne jest tańsze, ale z kolei ma niepełny aminogram. Wszystkie białka roślinne są ubogie w leucynę, a to m.in. decyduje o wartości odżywki białkowej dla sportowca (stąd białka sojowe, pszeniczne i ryżowe stoją dużo niżej niż np. koncentraty białka serwatkowego). Białka roślinne posiadają słabe proporcje cysteiny do metioniny, brakuje w nich również odpowiedniej ilości lizyny.
Brak laktozy w białku pszenicznym – parametr istotny czy nie?
Przede wszystkim białko pszeniczne nie jest pochodzenia nabiałowego, a to mogło by być istotne dla osób unikających laktozy (cukru mlecznego) ze względu na nietolerancję (obniżona aktywność enzymu laktazy). Z drugiej strony w białku WPC zawarte są znikome ilości laktozy (maksimum kilka procent), z kolei w izolatach białka serwatkowego często spotyka się ledwie 1-2% laktozy. Tymczasem: „[…] wykazano, że osoby z nietolerancją laktozy (NL) tolerują 10-18 g laktozy, najczęściej 12g, co odpowiada 250 ml mleka”. [2]
Podsumowując kwestię: brak laktozy może stanowić powód wyboru białka pszenicznego, jednakże należy pamiętać, iż współczesne izolaty i koncentraty białka serwatkowego wcale nie zawierają dużo laktozy i będą dobrze tolerowane.
Kolejna zaleta białka pszenicznego to niska ilość kalorii w porcji. Choć podobną cechę wykazują izolaty i koncentraty białka serwatkowego. Najważniejsza wada białka pszenicznego to możliwa zawartość glutenu, choć współczesna nagonka na gluten jest bezsensowna. Choroba dotyczy tylko 1% populacji [3].
Podsumowując: białko pszeniczne ustępuje np. koncentratowi białka serwatkowego, ale nie ma co demonizować jego domieszki w tańszych gainerach (odżywkach węglowodanowo-białkowych) czy białkach. Dla kulturysty bardziej odpowiednie będą izolaty, hydrolizaty i koncentraty białka serwatkowego.
Referencje:
1. „Lactose intolerance” Asia Pac J Clin Nutr 2015;24(Suppl 1):S9-S13 http://apjcn.nhri.org.tw/
2. Częstość i obraz kliniczny hypolaktazji u dzieci, młodzieży i studentów ze Szczecina* https://www.pum.edu.pl/__data/
3. „Gluten i choroby wynikające z jego nietolerancji” http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/
4. “Delayed-onset muscle injury and its modification by wheat gluten hydrolysate.” Nutrition. 2009 May;25(5):493-8. doi: 10.1016/j.nut.2008.11.001. Epub 2009 Jan 8. D http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
5. Biosci Biotechnol Biochem. 2005 Dec;69(12):2445-9. Effect of wheat gluten hydrolysate on the immune system in healthy human subjects. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
6. “Dietary Animal and Plant Protein and Human Bone Health: A Whole Foods Approach” http://jn.nutrition.org/
7. “Female distance runners show a different response to post-workout consumption of wheat gluten hydrolysate compared to their male counterparts” http://www.ncbi.nlm.nih.gov/
8. Suzuki K, Nakaji S, Yamada M, Liu Q, Kurakake S, Okamura N, Kumae T, Umeda T, Sugawara K. Impact of a competitive marathon race on systemic cytokine and neutrophil responses. Med Sci Sports Exerc. 2003;35:348–355.
9. Gomez-Merino D, Drogou C, Guezennec CY, Burnat P, Bourrilhon C, Tomaszewski A, Milhau S, Chennaoui M. Comparison of systemic cytokine responses after a long distance triathlon and a 100-km run: relationship to metabolic and inflammatory processes. Eur Cytokine Netw. 2006;17:117–124.
