Historia preparatów SERM rozpoczyna się w roku 1958, gdy powstał MER25 (ethamoxytriphetol). Dr. Leonard Lerner był młodym endokrynologiem zatrudnionym w William S. Merrell w Cincinnati w połowie lat 50’ XX wieku. Pracował nad niesteroidowymi estrogenami. Zauważył, iż MER25 ma strukturę podobną do estrogenów trifenyletylenowych. W czasie testów zauważył, iż nowy związek nie wykazuje aktywności typowej dla estrogenów u żadnego z gatunków zwierząt.
Zamiast tego, ku swojemu zaskoczeniu, odnotował aktywność antyestrogenową. Związek był podobny do triparanolu, leku produkcji firmy Merrell – miał on zmniejszać poziom cholesterolu, tymczasem podwyższał poziom desmosterolu, który miał odpowiadać za rozwój zaćmy u kobiet. Tamoxifen, wbrew błędnym informacjom rozpowszechnianym w Internecie, powstał dopiero w 1962 r. W 1971 r. przeprowadzono pierwsze badania kliniczne preparatu. Dopiero w 1977 r. FDA dopuściło nowy lek do stosowania u ludzi w terapii raka piersi. Jordan VC na łamach „Biochemical pharmacology of antiestrogen action” stwierdził, iż tamoxifen w raku piersi oddziałuje poprzez receptory estrogenowe, „blokując” dostęp dla estrogenów.
Cytrynian klomifenu (CC) został dopuszczony do obrotu w 1967 r. (FDA). Jest racemiczną mieszanką zuklomifenu (~38%) i enklomifenu (~62%). Oba środki działają poprzez receptory estrogenowe, cytrynian klomifenu chociażby przez receptory w podwzgórzu.
Jaki jest wpływ CC i tamoxifenu na stężenie testosteronu?
W badaniach Ramasamy R . i wsp., 93 mężczyznom podawano:
- testosteron iniekcyjny (31),
- żel z testosteronem (31),
- cytrynian klomifenu (31).
Mężczyźni byli dobrani wiekiem z kohorty 1150 osób na HTZ. Poziom testosteronu wzrósł :
- z 224 do 1104 ng/dl w grupie testosteronu iniekcyjnego (392.9%),
- z 230 do 412 ng/dl w grupie żelu z testosteronem (79.1%),
- z 247 do 504 ng/dl w grupie klomifenu (o 104%).
Z kolei w badaniach J. C. Emperaire i wsp., podawanie 50 mg clomidu spowodowało po 14 dniach:
- wzrost stężenia testosteronu o 72.7% (z 536.3 do 926,1 ng/dl),
- wzrost LH (o 74.3%) i FSH (o 62.4%),
- znaczący wzrost stężenia estradiolu (o 93.4%).
Porównajmy te dane z tamoxifenem. W badaniach Stahl F i wsp., podawano 20 mg tamoxifenu przez 6 tygodni 9 mężczyznom z łagodnym przerostem stercza i uzyskano:
- wzrost całkowitego stężenia testosteronu (o 157%),
- wzrost LH (o 211%),
- wzrost (E2) estradiolu (o 231%),
- wzrost FSH (o 215%),
- wzrost wolnego testosteronu (o 148%),
- wzrost DHT (o 148%).
Lum SS i wsp. stwierdzili, iż u kobiet dwuletnia terapia tamoxifenem spowodowała:
- wzrost DHEA o 133% (61 mg/L -> 142 mg/L),
- wzrost estradiolu o 239% (28 pg/mL -> 95 pg/mL),
- wzrost estronu o 264% (42 pg/mL -> 153 pg/mL).
Podsumowanie
Wydaje się, iż oba środki posiadają podobny wpływ na stężenie testosteronu u mężczyzny. Co najważniejsze, ze względu na bliźniaczo podobną budowę cząsteczek (pochodne trifenyletylenu), nie istnieją (poza np. serią książek „Anabolics” W. Llewellyna i opisami w sieci, na forach) wskazania do jednoczesnego podawania klomidu i tamoxifenu.
Uwaga: osoby nie reagujące na SERMY, wskutek ich podawania odczują tylko supresję LH, FSH i testosteronu (u jednego pacjenta stężenie testosteronu spadło wskutek podawania klomidu z ~ 600 ng/dL do ~300 ng/dL, odnotowano również silną supresję LH i FSH).
Referencje:
Stahl F, Schnorr D, Rohde W, Poppe I, Geier T, Dörner G. „Effects of tamoxifen on the levels of luteinizing hormone (LH), follicle stimulating hormone (FSH), prolactin (PRL), 17 beta-oestradiol (E2), total and free testosterone (T) and total and free dihydrotestosterone (DHT) in blood of patients with benign prostatic hyperplasia.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6193975
Craig V Jordan, OBE, PhD, DSc. „Tamoxifen” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK13234/
J. C. Emperaire „Clomiphene Test and Clomiphene Therapy in Idiopathic Male Infertility” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/485645
Ramasamy R, Scovell JM, Kovac JR, Lipshultz LI „Testosterone supplementation versus clomiphene citrate for hypogonadism: an age matched comparison of satisfaction and efficacy”. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24657837
