Słodziki budzą nieustanne kontrowersje, mimo iż wiele z nich jest lepiej przebadanych od większości substancji używanych w produkcji żywności. Popularne blogi, portale często rozsiewają niepotwierdzone lub zmanipulowane informacje. To nie znaczy, że wszystko co jemy jest bezpieczne. Dlatego określono ilości jakie można dostarczyć każdego dnia, bez szkody. W przypadku leków granica pomiędzy działaniem leczniczym, a toksycznym jest często krucha. Maltitol jest słodzikiem uzyskiwanym z maltozy. Krąży na jego temat cała masa nieprawdziwych informacji.
Maltitol dostarcza mniej energii w porównaniu do cukru (2.4 kcal vs 4 kcal) i charakteryzuje go zmniejszona odpowiedź ze strony insuliny i podnoszenia stężenia glukozy we krwi. Wg przepisów europejskich dotyczących oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych (wersja skonsolidowana 90/496 / EWG 11.12.2008), „cukry” oznaczają wszystkie monosacharydy i disacharydy obecne w żywności, ale nie obejmują polioli.
Przykład dezinformacji: „Maltitol wchłania się w przewodzie pokarmowym wolniej niż zwykły cukier, dlatego nie powoduje nadmiernego wzrostu glukozy we krwi i nie pobudza wydzielania insuliny.”
No tak, bo ciężko sięgnąć po badania z lat 80. XX wieku, trzydzieści dwa lata to za krótki czas by przeczytać 10 zdań. Felber JP i wsp. badali tą kwestię u 8 zdrowych osób. Podawano w odstępie jednego tygodnia 30 g maltitolu lub sacharozy. W ciągu 6 godzin po podaniu cukru lub słodzika obserwowano zmianę stężenia glukozy, insuliny i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi. Szczytowe stężenia glukozy i insuliny wystąpiły 30 minut po przyjęciu sacharozy. Stężenie glukozy we krwi było znacznie mniejsze po 30 g maltitolu w porównaniu do sacharozy (21 ± 4 vs 38 ± 4 mg / 100 ml). Słodzik wywołał również słabą reakcję ze strony insuliny: odnotowano wzrost stężenia insuliny o 9,3 ± 2,7 mikroU / ml po maltitolu vs 25,5 ± 5,0 mikroU / ml po sacharozie. Szczyt utleniania glukozy nastąpił 60 minut po spożyciu 30 g cukru i 90 minut po spożyciu 30 g maltitolu.
Wniosek z badania: maltitol wywołuje znacznie słabszą reakcję niż cukier, zarówno pod względem wpływu na stężenie glukozy jak i insuliny. Ponadto 30 g maltitolu to naprawdę duża ilość. Jeśli nie objadasz się produktami słodzonymi maltitolem jest mało prawdopodobne by dostarczyć tyle maltitolu. Z tego względu słodzone maltitolem produkty mogą lepiej sprawdzić się w okresie przedtreningowym, jeśli komuś zależy na redukcji tkanki tłuszczowej (insulina hamuje lipolizę).
Secchi A. i wsp. badali metaboliczny wpływu doustnego podawania maltitolu (4-O-i-D-glukopiranozylo-D-glucitolu), hipokalorycznego środka słodzącego uzyskanego z maltozy przez katalityczne uwodornienie.
Wyniki: 50 g maltitolu miało mniejszy wpływ na glikemię i stężenie insuliny w porównaniu do tej samej dawki glukozy czy sacharozy. 5 dni podawania 30 g dziennie maltitolu (3 x 10 g dziennie) nie miało wpływu na zmiany stężenia glukozy i insuliny w porównaniu z tą samą dawką sacharozy. Poziomy sorbitolu w osoczu były nieco wyższe po maltitolu niż po sacharozie. Małe ilości maltitolu wykryto w moczu i kale.
F. Respondek i wsp. przeprowadzili najbardziej użyteczny eksperyment. Porównano bezpośrednio dekstrozę (w dawce 35 i 24 g), różne dawki maltitolu razem z różnymi dawkami krótkołańcuchowych frukto-oligosacharydów (scFOS).
| W 210 g deseru | Kontrolna (35 g dekstrozy) | 24 g dekstrozy + ~11 g scFOS | 35 g maltitolu | 30 g maltitolu + 5 g scFOS | 24 g maltitolu + ~11 g scFOS | 17.5 g maltitolu + ~17.5 g scFOS |
| Wartość energetyczna (kcal) | 218.9 | 193.0 | 162.9 | 159.3 | 154.8 | 151.6 |
| Węglowodany | 48.1 | 32.1 | 48.1 | 41.6 | 32.1 | 25.9 |
| Cukry | 36.0 | 25.3 | 1.1 | 1.2 | 1.2 | 1.6 |
| Poliole | 0.0 | 0.0 | 35.0 | 29.9 | 24 | 17.5 |
| Tłuszcze | 2.2 | 3.0 | 2.2 | 2.5 | 3.0 | 3.0 |
| Białko | 6.1 | 8.3 | 6.1 | 6.8 | 8.3 | 8.2 |
| Błonnik | 2.7 | 14.8 | 2.7 | 8.0 | 14.8 | 21.3 |
| scFOS | 0.0 | 11.2 | 0.0 | 5.0 | 11.2 | 17.7 |
Wyniki:
Grafika: wpływ dekstrozy i maltitolu na stężenie glukozy we krwi w ciągu 2 h.
Grafika: wpływ dekstrozy i maltitolu na stężenie insuliny we krwi w ciągu 2 h.
Wnioski: oddziaływanie dekstrozy i maltitolu na glikemię oraz stężenie insuliny jest zależne od dawki. Jak widać na powyższych wykresach największy wpływ na podniesienia stężenia cukru we krwi (i w odpowiedzi na to: insuliny) miało 35 g dekstrozy. Mniejsza dawka dekstrony powodowała słabszą odpowiedź insulinową i mniej podnosiła stężenie glukozy. Szczytowe stężenie glukozy we krwi po dostarczeniu bardzo dużej dawki maltitolu (35 g) było osiąganie po ~30 minutach, było o wiele niższe w porównaniu do różnych dawek dekstrozy. Stężenie glukozy we krwi po 35 g maltitolu było o ~19% niższe w porównaniu do podania 35 g dekstrozy i 7.4% niższe w porównaniu do 24 g dekstrozy. Dostarczenie 35 maltitolu powodowało o o 45.3% słabszą odpowiedź insulinową, w porównaniu do podawania 35 g dekstrozy.
Podsumowanie: maltitol spożywany w dawce która jest normalnie spotykana w słodzonych produktach wykazuje o wiele mniejszy wpływ na glikemię i stężenie insuliny w porównaniu np. do sacharozy, czystej glukozy czy dekstrozy. Nieprawdą jest, iż maltitol nie ma żadnego wpływu na stężenie insuliny i cukru we krwi. Jednak oddziaływanie 5-10 g maltitolu będzie znikome i zapewne nie będzie miało znaczenia dla lipolizy i oksydacji kwasów tłuszczowych, co ma duże znaczenie dla osób odchudzających się. Maltitol jest dobrze tolerowany, a dawka która może wywołać problemy żołądkowe oszacowano na 92 g, a taka podaż jest mało prawdopodobna.
Referencje:
Felber JP, Tappy L, Vouillamoz D, Randin JP, Jéquier E. „Comparative study of maltitol and sucrose by means of continuous indirect calorimetry” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3298708
Secchi A, Pontiroli AE, Cammelli L, Bizzi A, Cini M, Pozza G. „Effects of oral administration of maltitol on plasma glucose, plasma sorbitol, and serum insulin levels in man” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3520129
F Respondek, C Hilpipre, P Chauveau, M Cazaubiel, D Gendre, C Maudet, and A Wagner „Digestive tolerance and postprandial glycaemic and insulinaemic responses after consumption of dairy desserts containing maltitol and fructo-oligosaccharides in adults” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4013556/
