Witamina B12 należy do grupy kluczowych witamin niezbędnych człowiekowi. Poza profesjonalnymi opracowaniami, większość informacji powielanych na jej temat na Facebooku, blogach, witrynach związanych z „medycyną alternatywną”, jest nie do końca prawdziwa lub kompletnie fałszywa. Dlaczego? Gdyż ludzie piszący poradniki i powielający nieprawdziwe informacje nie czerpią ze źródeł fachowych.
Zresztą prawdopodobnie nie zaczną korzystać z książek dotyczących dietetyki, farmakologii, patologii, gdyż są to treści skomplikowane, do zrozumienia których trzeba mieć „podkład” w postaci kilkudziesięciu innych książek. Coraz częściej okazuje się też, iż ludzie nie są w stanie zrozumieć prezentowanych w postaci wykresów i tabelek danych. Regresję umysłową prawdopodobnie wywołują programy telewizyjne, serwis Youtube, Facebook i czytanie artykułów o obniżonej poprzeczce intelektualnej, czyli takich, które nie wymagają żadnego wysiłku umysłowego.
„Witamina B12 jest w owocach i warzywach”
Magdalena Łuków napisała, iż witamina B12 występuje w: bananach, mięsie, mleku, jajkach, ciemnozielonych warzywach liściastych, produktach pełnoziarnistych, rybach, awokado, zielonym groszku, nasionach słonecznika, awokado, ziemniakach, soi. [7]
Tak naprawdę, wg współczesnej wiedzy naukowej, witamina B12 NIE WYSTĘPUJE w bananach (i innych owocach), warzywach, olejach roślinnych, chlebie graham, maśle! Najnowsze badania sugerują, iż istnieją roślinne źródła witaminy B12 (wytwarzanej przez bakterie i archeony). Jednak w najlepszym wypadku, trudno uznać występowanie np. 0.0002 mg witaminy B12 w 100 g produktu za ilość istotną pod względem dietetycznym i klinicznym. Jedyne z czym autorka miała rację, to występowanie kobalaminy w mięsie, mleku, jajkach, rybach. Tylko należy dodać, iż poza wątrobą wołową, wątróbką z kurczaka, świeżym szczupakiem, sardynką w oleju, świeżym śledziem, tuszką z królika, świeżą makrelą, łososiem i żółtkiem jaja [9], występowanie kobalaminy w mleku krowim i kozim, pieczywie tostowym, makaronie, bułkach, jest znikome! Przykładowo, w 100 g mleka UHT jest tylko 0.20 µg (mikrograma, czyli 0.0002 mg) witaminy B12. Dla porównania, w 100 g wątroby wołowej znajdziemy 110 µg (mikrogramów) witaminy B12, czyli 550 razy więcej, niż w mleku!
W rzeczywistości, źródła witaminy B12 ułożone w kolejności od najlepszych po najgorsze to:
- wątroba (542 ppm s.m.),
- mączka ze skorupiaków( 475 ppm s.m.),
- nerki (300 ppm s.m.),
- śledziona (247 ppm s.m.),
- mączka rybna (233 ppm s.m.),
- mięso drobiowe (122 ppm s.m.),
- mięso wołowe (72 ppm s.m.),
- mączka mięsna (72 ppm s.m.),
- mleko (54 ppm s.m.),
- mączka z krwi, (49 ppm s.m.),
- serwatka (20 ppm s.m.).
Ppm = parts per milion, s.m. – suchej masy
Źródło: W. Skrzypczak, M. Friedrich, D. Jankowiak, K. Janus „Witaminy” Akademia Rolnicza W Szczecinie, Szczecin 1999.
„Witamina B12 leczy depresję”
Często modni blogerzy czy trenerzy personalni oraz doradcy żywieniowy nie rozumieją cytowanych badań, a beztrosko powielają informacje bez sprawdzenia czy tkwi w nich choć ziarnko prawdy. Przykład? Tekst: „6 witamin, które rozprawią się z depresją”. [7] Autorka (Magdalena Łuków) sugeruje, iż witaminy rozwiązują problem depresji: „Jak walczyć z depresją? Są środki, wobec których jest bezbronna. Masz je pod ręką. Wystarczy sięgnąć.”
„Kłamstwo nie staje się prawdą tylko dlatego, że wierzy w nie więcej osób”. Oscar Wilde
Grafika: stany chorobowe często związane z depresją. Źródło: [1]
pmc/articles/PMC5310101/bin/IJPsy-59-34-g002.jpg
No tak, podanie kilku witamin z grupy B, w tym witaminy B12, pomoże w stwardnieniu rozsianym, epilepsji, po udarze, w chorobie Parkinsona, chorobie Alzheimera, chorobie naczyń wieńcowych, niedoczynności i nadczynności tarczycy, nadczynności przytarczyc, cukrzycy, chorobie Addisona, chorobach nowotworowych. Tam często występuje depresja. Ponadto różne choroby mogą dawać podobne objawy, więc ich diagnostyka bywa diabelnie trudna. W literaturze opisany jest przypadek kobiety, którą błędnie leczono przez 10 lat! Jest stan zdrowia osiągnął taki poziom, iż „doznała złamania kości ramiennej ze zwichnięciem w stawie barkowym – uraz wystąpił podczas przekładania kartki (rozwiązywanie krzyżówki)”. [2]
Np. w nadczynności przytarczyc możliwe są dodatkowo objawy nefrologiczne, reumatologiczne (np. bóle kostno-stawowe i mięśniowe), gastroenterologiczne (nawrotowa choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki, kamica dróg żółciowych, zaparcia), endokrynologiczne (cukrzyca, moczówka prosta nerkopochodna), kardiologiczne (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, wapnienie zastawek i mięśnia sercowego), hematologiczne (np. niedokrwistość, oporna na leczenie). [2]
Wyobraźmy sobie osobę z nadczynnością przytarczyc, u której występują: ”depresja, zaburzenia snu, labilność emocjonalna, drażliwość, zaburzenia poznawcze, ograniczona sprawność w codziennych zadaniach w pracy lub w domu oraz obniżone funkcjonowanie społeczne”. [2] Dodatkowo ta osoba ma niedokrwistość. Czytając poradnik Magdaleny Łuków, zamiast udać się do lekarza, sięgnie po witaminy grupy B. Co one pomogą? Nic.
Zgadza się, niedobór witaminy B12 może być powiązany z występowaniem depresji. Czyli Magdalena Łuków miała rację? Nie tak szybko.
Jak często występują niedobory witaminy B12?
Niedobór witaminy B12 został po raz pierwszy opisany w 1849 r. I sądzono, że może skończyć się śmiercią do 1926 r. Wtedy wykazano, że dieta zawierająca wątrobę o wysokiej zawartości witaminy B12 spowalnia proces chorobowy. [8] Często autorzy artykułów, filmów, osoby znane na Facebooku, Instagramie, Twitterze, głoszą, iż każdy człowiek ma niedobór witaminy B12. Tymczasem w normalnych warunkach (nie mówimy o krajach 3. świata), u osób nie mających powyżej 60 lat, deficyty witaminy B12 w ustroju są rzadko spotykane. Niedobory dotyczą 6% osób w wieku powyżej 60 lat. [3] Wg innych źródeł, wśród pacjentów z niedokrwistością tylko około 1% do 2% przypadków jest spowodowanych niedoborem witaminy B12. [6] Zapasy witaminy B12 w ustroju wystarczają na 2 do 5 lat! Wątroba składuje 1000-2000 μg, a dzienne zapotrzebowanie wynosi 1 μg witaminy B12. Nawet, gdy z różnych powodów, np. zaniku czynnika wewnętrznego produkowanego przez komórki okładzinowe błony śluzowej żołądka, wchłanianie witaminy B12 stanie się upośledzone, zapasy starczają na wiele lat. [4,5] Jakby tego było mało, witaminę B12 przepisuje się na „wszelkie schorzenia”, a nie ma to żadnego potwierdzenia naukowego.
„B12 leczy AIDS”
Koalicja Dr Ratha w obronie zdrowia twierdzi też, iż da się leczyć AIDS witaminami B5, B6, B12, C oraz kwasem foliowym. Oczywiście żadna poważna publikacja tego nie potwierdza, nie istnieją na ten temat żadne badania (poza sfałszowanymi na stronie http://www.drrathresearch.org).
Podsumowanie
Jeśli chcesz się dowiedzieć prawdy, korzystaj ze źródeł naukowych, opracowań dla lekarzy, badań naukowych, opracowań dedykowanym profesjonalistom, książek w rodzaju E. Mutschler „Farmakologia i toksykologia”, Barbara Frączek, Jarosław Krzywański, Hubert Krysztofiak „Dietetyka sportowa“.
Niedobory witaminy B12 występują na tyle rzadko, iż sugerowanie jej podawania w celu „zwalczania depresji” zakrawa na kpinę. Źródeł i sposobu leczenia depresji należy szukać w porozumieniu z lekarzem, specjalistą, a nie korzystając z podejrzanych stron w Internecie. Niekoniecznie terapie sugerowane przez internetowych znawców pomogą, a często mogą zaszkodzić. Tym bardziej, iż depresja może współwystępować w wielu poważnych chorobach, niejednokrotnie zagrażających życiu (np. toczącego się procesu nowotworowego, cukrzycy). Nikt nie udowodnił, by podawanie witaminy B12 miało związek z leczeniem objawów AIDS czy zapobieganiu zakażeniu HIV. Nikt nie udowodnił, by dobrym źródłem witaminy B12 były owoce i warzywa. Współcześnie naukowcy sugerują, iż witamina B12 może być dobrym środkiem w terapii bólu.
Referencje:
Shiv Gautam, Akhilesh Jain,1 Manaswi Gautam,2 Vihang N. Vahia,3 and Sandeep Grover „Clinical Practice Guidelines for the management of Depression” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5310101/
Izabela Karwacka, Marta Lewandowska, Łukasz Obołończyk, Anna Babińska,Krzysztof Sworczak „PNP — pierwotna nadczynność przytarczyc — patologia najczęściej przeoczana. Dramat w czterech aktach” https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/viewFile/19702/15416
Allen LH1. „How common is vitamin B-12 deficiency?” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19116323
ROBERT C. OH, CPT, MC, USA, U.S., Army Health Clinic, Darmstadt, Germany DAVID L. BROWN, MAJ, MC, USA, Madigan Army Medical Center, Fort Lewis, Washington “Vitamin B12 Deficiency “https://www.aafp.org/afp/2003/0301/p979.html
E. Mutschler „Farmakologia i toksykologia”, WYDANIE III
Alex Ankar; Anil Kumar. „Vitamin B12 Deficiency (Cobalamin)” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441923/
Fiona O’Leary and Samir Samman „Vitamin B12 in Health and Disease” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3257642/
Barbara Frączek, Jarosław Krzywański, Hubert Krysztofiak „Dietetyka sportowa“
Scott Buesing, ND, Miranda Costa, ND, Jan M. Schilling, Dr. Med, and Tobias Moeller-Bertram, MD, PhD. „Vitamin B12 as a Treatment for Pain” https://www.painphysicianjournal.com/current/pdf?article=NjAxNQ%3D%3D&journal=116
