Melatonina jest syntetyzowana przede wszystkim w szyszynce, choć bywa także wytwarzana w siatkówce i przewodzie pokarmowym. Wspomaga regulację rytmu dobowego, zwłaszcza cykli sen-czuwanie. Melatonina powstaje z tryptofanu przez serotoninę i liczne dalsze przemiany.
W obecności światła wytwarzanie melatoniny jest zahamowane, a jest ona syntetyzowana w ciemności. Melatonina bywa stosowana jako suplement diety.
Badanie
Naukowcy sprawdzali, jak trening w różnych warunkach wpływa na melatoninę i sen.
Czterdziestu zdrowych mężczyzn zostało losowo przydzielonych do czterech grup:
- normoksja – prawidłowy poziom tlenu w tkankach organizmu (grupa kontrolna),
- niedotlenienie (hipoksja) – zbyt mały poziom tlenu w tkankach organizmu,
- ćwiczenia w normoksji (EN),
- ćwiczenia w hipoksji (EH).
Okres obserwacji dla wszystkich grup wynosił około 36 godzin, rozpoczynając od pierwszej nocy bez jakiejkolwiek interwencji. Ćwiczenia aerobowe były wykonywane przez grupy EN i EH na bieżni przy 50% intensywności progu wentylacyjnego przez 60 min. Co to znaczy? Jeśli dana osoba jest świetnie wytrenowana, to próg wentylacyjny (VT) osiąga przy 18-20 km/h, przeciętne osoby VT osiągają przy 12-15 km/h. Można więc przyjąć, iż zastosowano intensywność odpowiadającą szybkiemu marszowi.
Oceny snu dokonano w pierwszą i drugą noc. Próbki krwi żylnej do pomiaru melatoniny pobierano w pierwszy i drugi dzień o 7:30 oraz w pierwszą i drugą noc o 22:30.
Wyniki
Stężenie melatoniny mierzone drugiej nocy było wyższe w grupie niedotlenienia, niż w grupie normoksji. Jednak stężenie melatoniny było najwyższe w grupie ćwiczącej wcześniej w warunkach niedotlenienia.
Im wyższy był nocny wzrost stężenia melatoniny, tym niższe było wysycenie hemoglobiny tlenem, czyli saturacja tlenowa.
Wniosek: hipoksja normobaryczna, czyli odpowiednik przebywania na wysokości 4.5 km, powoduje silne zwiększenie stężenia melatoniny.
Komentarz: teoretycznie na wysokości 4.5 km mamy do czynienia z nasyceniem krwi tlenem na poziomie ~75-80%, a im wyżej pójdziemy, tym jest gorzej. Na 6 km nasycenie krwi tlenem wynosi tylko 65%. Oczywiście w syntetycznych warunkach badani byli narażeni na o wiele mniejsze dolegliwości, niż gdyby mieli trenować na wysokości 4.5 km. W rzeczywistości, na wysokości 4.5 km mamy do czynienia z hipoksją hipobaryczną, czyli ciśnienie atmosferyczne jest znacznie niższe. Ponadto sen na takiej wysokości jest niższej jakości, więc nic by tu nie pomogło nieco zwiększone stężenie melatoniny. Niemniej trening w specjalnej komorze mógłby mieć więc znaczący wpływ na stężenie melatoniny.
Referencje:
Valdirde Aquino Lemos i in. „Melatonin and sleep responses to normobaric hypoxia and aerobic physical exercise: A randomized controlled trial” https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031938418306942
Larissa Shamseer, Sunita Vohra, MD, MSc „Medycyna komplementarna, holistyczna i integracyjna: melatonina” https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/388/original/67-73.pdf?1473250453
