Podst. typy leków obniżających ciśnienie tętnicze (art by salix)

Lekarze dzielą leki przeciw-nadciśnieniowe na kilka typów, zależnie od sposobu lub miejsca ich działania w organiźmie człowieka.

• Leki moczopędne (inna nazwa to diuretyki)
• Beta-blokery
• Inhibitory konwertazy angiotensyny (w skrócie IKA, a z jęz. ang. ACE-I [angiotensin-converting enzyme inhibitors])
• Leki blokujące kanały wapniowe (inaczej: antagoniści wapnia)
• Alfa-blokery
• Leki blokujące receptory angiotensyny II
• Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia, tak zwane wazodylatatory
• Leki działające na centralny układ nerwowy

Leki każdego z powyższych typów w podobnym stopniu obniżają wartości ciśnienia, ale decyzję, który z nich zastosować, zawsze podejmuje lekarz. W praktyce zdarza się, iż takie same substancje czynne noszą różne nazwy handlowe. Dlatego w aptekach jest dostępnych kilkadziesiąt (a w niektórych krajach nawet kilkaset) leków różnych producentów. Zawsze sprawdzaj, jaką substancję czynną zawiera dany lek (informacja znajduje się na opakowaniu poniżej nazwy handlowej) oraz jakiego jest typu.

Leki moczopędne

Zaczęto je stosować już w latach pięćdziesiątych XX wieku. Wykazano ich niewątpliwą skuteczność w leczeniu nadciśnienia, a badania naukowe objęły kilkadziesiąt tysięcy chorych. Lekarz może zastosować u Ciebie któryś z preparatów moczopędnych jako pierwszy lek, może też dołączyć go do wcześniej przepisanego innego leku, jeśli nie był on wystarczająco skuteczny.

Diuretyki często i chętnie łączy się z lekami innych typów. Połączenia takie ułatwiają utrzymanie właściwych wartości ciśnienia. Są często stosowane u osób, u których nadciśnienie współistnieje z innymi chorobami. Działają skuteczniej, gdy przy ich przyjmowaniu zmniejszy się spożycie soli.

Wszystkie diuretyki wywierają ten sam podstawowy efekt: usuwają z organizmu nadmiar sodu, a wraz z nim wodę. Obniżenie ciśnienia wynika więc ze zmniejszenia objętości płynów, przede wszystkim objętości krwi krążącej w układzie sercowo-naczyniowym. Oto przykłady diuretyków:

Hydrochlorotiazyd – lek sprawdzony i tani. Łagodnie usuwa z organizmu nadmiar sodu i wody. Może spowodować także utratę potasu. Podczas stosowania tego leku należy okresowo kontrolować stężenie potasu we krwi. Niekiedy konieczne jest dodatkowe przyjmowanie potasu. Jeżeli chorujesz na cukrzycę, dnę moczanową albo masz nieprawidłowy poziom cholesterolu, lekarz prawdopodobnie nie zastosuje u Ciebie hydrochlorotiazydu, bo w tych schorzeniach bezpieczniejsze są inne leki.

Furosemid – jest szczególnie przydatny w leczeniu nadciśnienia u osób chorujących jednocześnie na niewydolność serca lub nerek. Podczas stosowania furosemidu najczęściej konieczne jest przyjmowanie dodatkowych preparatów potasu. Przyjmując ten lek, należy też zwracać uwagę na wypijanie dostatecznej ilości płynów, by nie dopuścić do nadmiernego odwodnienia organizmu.

Spironolakton i amiloryd – nazywane też lekami lekami „oszczędzającymi potas”. Zwykle łączy się je z innymi lekami. Jak wskazuje nazwa, działanie tych leków polega na usuwaniu sodu i wody, ale bez utraty potasu. Jest to korzystne, ale należy pamiętać, że w pewnych sytuacjach może wystąpić nadmiar potasu w organizmie. A to jest równie niepożądane jak jego niedobór.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Wspólną cechą diuretyków jest zwiększanie objętości moczu oddawanego w ciągu doby. Niekiedy trzeba będzie wstawać w nocy do toalety. Należy dbać o to, by wyrównywać nadmierną utratę wody. Dodatkowo – jak wspominaliśmy – diuretyki mogą stać się przyczyną nadmiernej utraty potasu.

Z kolei stosowanie leków „oszczędzających potas” może spowodować zatrzymanie nadmiernej ilości potasu w organizmie. Osoby chorujące na nerki nie powinny ich przyjmować, bo do zatrzymania potasu dochodzi u nich szczególnie łatwo i może to być przyczyną groźnych zaburzeń pracy serca.

Diuretyki mogą trochę podwyższać poziom cukru i cholesterolu we krwi. Rzadko wywołują napady dny moczanowej, czyli bolesnego zapalenia stawów na skutek zwiększenia ilości kwasu moczowego w organizmie.

Twój lekarz weźmie pod uwagę wszystkie te problemy i odpowiednio dostosuje leczenie.

Leki moczopędne mogą powodować osłabienie, zawroty głowy zwłaszcza przy wstawaniu. U mężczyzn mogą zmniejszać potencję, chociaż mechanizm tego działania niepożądanego jest nieznany.

Beta-blokery

Beta-blokery zwane też beta-adrenolitykami znane są od lat sześćdziesiątych XX wieku. Ze względu na skuteczność i bezpieczeństwo są często zalecane w pierwszej kolejności. Z reguły nie są drogie, a ich skuteczność potwierdzono w wielu badaniach naukowych. Ich działanie polega na zmniejszaniu obciążenia serca pracą. Leki te zwalniają rytm serca, a przez to pompuje ono mniej krwi i ciśnienie obniża się. Najpopularniejsze beta-blokery to: acebutolol, atenolol, bisoprolol, karwedilol, metoprolol, propranolol. Oczywiście, leki te – tak jak wszystkie inne – mogą występować pod nazwami, które nadali im producenci.

Na opakowaniach podane są również wymienione powyżej nazwy substancji czynnych. Beta-blokery zaleca się szczególnie, gdy nadciśnieniu towarzyszy choroba wieńcowa lub gdy pacjent przebył zawał serca. W takich przypadkach ułatwiają kontrolę choroby wieńcowej i zmniejszają ryzyko powtórnego zawału. Leczenia beta-blokerami nie należy nagle przerywać. Dawkę zmniejsza się stopniowo w ciągu kilku dni, by nie spowodować nagłego wzrostu ciśnienia i przyspieszenia bicia serca.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Beta-blokery wywołują najwięcej działań niepożądanych spośród wszystkich typów leków przeciwnadciśnieniowych. Stosowanie ich może niekiedy spowodować nadmierne zwolnienie rytmu serca. Łatwo tego uniknąć, gdy dawkę leku zwiększa się stopniowo. Powinieneś poinformować swego lekarza, jeśli Twoje tętno wynosi poniżej 50 uderzeń na minutę. Możesz je wyczuć nieco powyżej nadgarstka od strony kciuka, lekko uciskając to miejsce palcami drugiej dłoni.

Najbardziej uciążliwe w przypadku stosowania beta-blokerów może być osłabienie i zmniejszenie zdolności do wysiłku. Mogą też wystąpić zaburzenia snu i zmniejszenie potencji u mężczyzn, podwyższenie poziomu cholesterolu i cukru we krwi. Jeśli chorujesz na cukrzycę lub masz problemy z cholesterolem, lekarz – o ile przepisze Ci lek z tej grupy – będzie szczególnie uważnie obserwował jego działanie. Jeśli zauważy niepożądane efekty, zmieni leczenie.

Inhibitory konwertazy angiotensyny (IKA)

Jest to jeden z nowszych typów leków. Obecnie – na podstawie wyników wielkich badań – uznano je za skuteczne i bezpieczne w leczeniu nadciśnienia. Leki z tej grupy nazywa się w skrócie IKA. Hamują one enzym zwany konwertazą, który uczestniczy w powstawaniu hormonu angiotensyny II. Angiotensyna II silnie obkurcza naczynia krwionośne i wywołuje wzrost ciśnienia. Leki te, hamując powstawanie angiotensyny II, doprowadzają do rozkurczu naczyń i ostatecznie – do obniżenia ciśnienia.

Oprócz obniżenia ciśnienia, stosowanie IKA przynosi także inne korzyści: chroni serce, nerki i ściany naczyń krwionośnych przed uszkodzeniem. Jeśli więc oprócz nadciśnienia chorujesz na przykład na cukrzycę lub przebyłeś zawał serca – prawie na pewno otrzymasz lek z tej grupy. Do najczęściej stosowanych należą: kaptopril, enalapril, perindopril, chinapril, ramipril, trandolapril oraz moeksipril.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Jak wszystkie leki stosowane w przypadku nadciśnienia, IKA mogą nadmiernie obniżyć ciśnienie. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Najrzadziej w przypadku długodziałających IKA, stosowanych raz dziennie.

Najczęstszym niepożądanym działaniem tych leków jest suchy kaszel. Pojawia się on u około 20% leczonych. Kaszel może być na tyle męczący, że wymaga zmiany na lek innego typu.

Inhibitorów konwertazy angiotensyny nie można stosować w przypadku zaawansowanej niewydolności nerek. Leki te są przeciwwskazane również w ciąży, ponieważ mogą spowodować wady rozwojowe płodu. Jeżeli planuje się ciążę i przyjmuje IKA, należy poinformować o tym lekarza.

Inhibitory konwertazy angiotensyny chętnie łączy się z lekami moczopędnymi. Można wówczas znacznie zmniejszyć dawki obydwu leków, a mimo to uzyskać dobry efekt.

Blokery kanałów wapniowych

Leki te nazywane są także antagonistami wapnia. Działają one w ten sposób, że hamują napływ wapnia do komórek mięśniowych serca i tętnic. Dzięki temu serce kurczy się trochę słabiej, a tętnice ulegają rozszerzeniu. W rezultacie obniża się ciśnienie tętnicze. Niektóre leki z grupy antagonistów wapnia (werapamil i diltiazem) dodatkowo zwalniają rytm serca i dzięki temu ich stosowanie przynosi dodatkowe korzyści.

Ważną sprawą jest, czy dany antagonista wapnia jest lekiem długo czy krótkodziałającym. Obecnie w leczeniu nadciśnienia zaleca się stosowanie antagonistów wapnia o długim działaniu. Obniżają one ciśnienie łagodnie i długotrwale. Można je stosować 1 raz dziennie. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku zakończono wiele dużych badań naukowych, które dowiodły, że leki tego typu są równie skuteczne jak diuretyki, beta-blokery czy IKA. Przykłady antagonistów wapnia to: amlodypina, diltiazem, nitrendypina, werapamil.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Mogą wystąpić zaparcia (zwłaszcza po werapamilu), obrzęki wokół kostek. Zdarza się wysypka skórna. Ogólnie jednak stosowanie leków tego typu jest bardzo bezpieczne.

Alfa-blokery

Leki te hamują działanie substancji kurczących naczynia (np. adrenaliny). Blokują receptory (tak zwane receptory alfa) umiejscowione w ścianie naczyń krwionośnych. Dzięki temu tętnice rozszerzają się, a ciśnienie krwi spada. Ponadto leki te w niewielkim stopniu obniżają poziom cholesterolu całkowitego i triglicerydów we krwi, co zmniejsza ryzyko zawału serca. U starszych mężczyzn z problemami dotyczącymi gruczołu krokowego (prostaty) alfa-blokery usprawniają przepływ moczu. Przykłady alfa-blokerów: krótkodziałająca prazosyna oraz leki długodziałające: doksazosyna, terazosyna.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Może wystąpić nadmierny spadek ciśnienia – zwłaszcza po pierwszej dawce leku – wywołujący osłabienie, a nawet omdlenie po szybkim wstaniu. Alfa-blokery bowiem utrudniają układowi krążenia dostosowanie się do nagłych zmian pozycji ciała. W związku z tym lekarz zaleci Ci przyjęcie pierwszej, niewielkiej dawki takiego leku wieczorem, zanim położysz się do łóżka. Gdy organizm przystosuje się do nowej substancji, dawkę można zwiększyć. Czasem mogą wystąpić bóle głowy, kołatanie serca, nudności.

Blokery receptora angiotensyny II

To najnowszy typ leków zatwierdzony do stosowania w leczeniu nadciśnienia. Działają podobnie jak IKA – i nie dopuszczają do skurczu naczyń wywołującego wzrost ciśnienia. Nie hamują jednak powstawania substancji kurczących naczynia, a blokują receptory umożliwiające ich działanie, tak zwane receptory angiotensyny II. To grupa leków równie skutecznych w obniżaniu ciśnienia co IKA. Są dosyć drogie. Ze względu na nieco odmienny mechanizm działania niż IKA nie powodują kaszlu. Przykłady leków tego typu to: losartan, walsartan, telmisartan, irbesartan, eprosartan.

Leki bezpośrednio rozkurczające naczynia (wazodylatatory)

Są to silnie działające leki, które najczęściej wykorzystuje się do obniżenia wysokiego ciśnienia tętniczego w trudnych przypadkach, gdy inne leki okazały się nieskuteczne. Wazodylatatory rozkurczają tętnice, działając bezpośrednio na komórki mięśniowe w ich ścianach. Należą do nich: hydralazyna i minoksydil.

Działania niepożądane typowe dla wazodylatatorów to: przyspieszone bicie serca i obrzęki na skutek zatrzymania wody w organizmie. Jeśli będziesz przyjmować lek tego typu, lekarz prawdopodobnie zaleci połączenie go z beta-blokerem albo z lekiem moczopędnym, aby przeciwdziałać tym efektom. Wazodylatatory mogą wywołać dolegliwości żołądkowe, uczucie zatkania nosa i bóle głowy.

Leki działające na centralny układ nerwowy

Leki te działają bezpośrednio na ośrodki regulacji ciśnienia znajdujące się w mózgu. Hamują wysyłanie sygnałów powodujących skurcz naczyń i przyspieszenie rytmu serca. Przykłady takich leków to: rezerpina, guanetydyna, klonidyna, metyldopa.

Stosuje się je rzadko, bo zastąpiły je nowsze typy leków niewywołujące tak nasilonych działań niepożądanych. Są jednak sytuacje, w których używa się ich z powodzeniem. Na przykład metyldopa – jako lek bezpieczny dla płodu – jest niezastąpiona u chorujących na nadciśnienie kobiet w ciąży.

Stosowanie leków z tej grupy może wywoływać znużenie i obniżenie sprawności psychofizycznej. Mogą one osłabić potencję i sprzyjać przybieraniu na wadze. Czasem wywołują suchość w ustach i uczucie przygnębienia, a nawet depresję. Ważne jest, aby nigdy nagle nie przerywać stosowania leków tego typu. Może to wywołać niebezpieczny wzrost ciśnienia.

Najnowszymi lekami działającymi na ośrodki regulacji ciśnienia krwi w mózgu są leki łączące się z receptorami imidazolowymi rilmenidyna i moksonidyna. Obniżają ciśnienie równie skutecznie jak inne leki przeciwnadciśnieniowe, a przy tym są dobrze tolerowane przez pacjentów.

Autor: salix (sfd)

Aby wejść na forum kliknij TUTAJ