Cytrynian klomifenu jest uniwersalnym środkiem z grupy SERM (selektywnych modulatorów receptora estrogenowego) powszechnie stosowanym do leczenia hipogonadyzmu, w trakcie terapii po cyklu SAA (ang. post cycle therapy). Wielokroć dowiódł swojego bezpieczeństwa oraz skuteczności. Hipogonadyzm charakteryzuje się niskim poziomem testosteronu w osoczu. Clomid poprzez sprzężenie zwrotne wpływa na sekrecję LH, przywracając syntezę testosteronu endogennego.
hCG (gonadotropina kosmówkowa) hCG został odkryty w 1920 r., został dopuszczony do stosowania w USA od 5 marca 1973 r. hCG (human chorionic gonadotropin) – gonadotropina kosmówkowa – jego działanie jest bardzo podobne do LH (hormonu luteinizującego). W efekcie hCG u mężczyzn pobudza wydzielanie androgenów, w szczególności testosteronu w komórkach Leydiga. Fizjologicznie hCG powstaje w czasie ciąży w łożysku.]
Co jest lepsze?
282 mężczyzn z hipogonadyzmem przydzielono losowo do jednego z trzech sposobów leczenia:
- cytrynian klomifenu 50 mg dziennie (CC),
- 5000 IU hCG 2x w tygodniu,
- połączenie obu terapii (CC + hCG),
Stężenie całkowite testosteronu we krwi oceniano w trzech punktach czasowych: wyjściowym, po jednym i trzech miesiącach terapii.
Wyniki:
- stężenie całkowite testosteronu zwiększyło się po 1 i 3
- średni wyjściowy poziom testosteronu wynosił 2,31 ± 0,66 nmol / L, BMI 30,8 ± 6,2 kg / m2, a wynik QADAM wynosił 20,5 ± 3,8.
- poziom testosteronu wzrósł we wszystkich grupach we wszystkich punktach czasowych, z końcową średnią wartością 5,17 ± 1,77 nmol / L (wzrost 223%) bez statystycznie istotnych różnic między grupami.
- wskaźniki qADAM (ilościowe obniżenie stężenia androgenów u starzejących się mężczyzn) wzrosły we wszystkich grupach po 1 miesiącu (grupa CC: 6,36, grupa hCG: 5,08, grupa CC + hCG: 7,26) i po 3 miesiącach (grupa CC: 12,73, grupa hCG: 11,82, grupa CC + hCG: 15,13) ze znaczącą różnicą w analizie międzygrupowej dla grupy CC + hCG w porównaniu z dwiema pozostałymi grupami.
Wnioski: zarówno cytrynian klomifenu, hCG jak i oba środki łącznie skutecznie zwiększają stężenie testosteronu we krwi. Za normę u mężczyzn uznaje się stężenie testosteronu: 300 do 950 ng na decylitr [od 10.4 do 32.9 nmol na litr]. Shabish i wsp. wykazali, iż niskie dawki CC (25 mg na dobę) znacznie podniosły poziom testosteronu u młodych mężczyzn wyjściowo mający stężenie testosteronu poniżej 300 ng / dL. Jednak w tym przypadku nawet hCG i klomid niewiele pomogły mężczyznom, gdyż stężenie testosteronu w badanej grupie nadal było daleko poniżej normy. Osoby po cyklu na SAA powinny sięgać po oba środki, z tym że pierwszoplanowo stosuje się hCG, dalej clomid (choć niektórzy sugerują łączną terapię SERM: clomid lub tamoxifen + hCG).
Referencje:
Habous M1, Giona S2, Tealab A3, Aziz M4, Williamson B5, Nassar M1, Abdelrahman Z1, Remeah A1, Abdelkader M1, Binsaleh S6, Muir G2 „Clomiphene citrate and human chorionic gonadotropin are both effective in restoring testosterone in hypogonadism: a short-course randomized study” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29772111
Taylor F., Levine L. „Clomiphene citrate and testosterone gel replacement therapy for male hypogonadism: efficacy and treatment cost” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19694928
Ramasamy R, Scovell JM, Kovac JR, Lipshultz LI „Testosterone supplementation versus clomiphene citrate for hypogonadism: an age matched comparison of satisfaction and efficacy”. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24657837
Lorenzo DiGiorgio1 and Hossein Sadeghi-Nejad “Off label therapies for testosterone replacement” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5182219/
Katz DJ, Nabulsi O, Tal R, et al. Outcomes of clomiphene citrate treatment in young hypogonadal men. BJU Int 2012;110:573-8. 10.1111/j.1464-410X.2011.10702.x
Helo S, Ellen J, Mechlin C, et al. A Randomized Prospective Double-Blind Comparison Trial of Clomiphene Citrate and Anastrozole in Raising Testosterone in Hypogonadal Infertile Men. J Sex Med 2015;12:1761-9. 10.1111/jsm.12944 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26176805
https://www.drugs.com/mtm/human-chorionic-gonadotropin-hcg-injectable.html
William Llewellyn „Anabolics”
Andrzej Gomuła oraz Michał Rabijewski „Zespół niedoboru testosteronu— rozpoznawanie i leczenie na podstawie norm stężenia testosteronu należnych dla wieku” http://czasopisma.viamedica.pl/sp/article/download/33565/24608
Fertil Steril. 2016 Nov 14. pii: S0015-0282(16)62919-9. doi: 10.1016/j.fertnstert.2016.10.004. print] Age and duration of testosterone therapy predict time to return of sperm count after human chorionic gonadotropin therapy.
