Insulina ratuje życie milionów ludzi np. diabetyków cierpiących na cukrzycę typu I, czyli wywołaną autoimmunologicznym atakiem ustroju na komórki beta w trzustce. Związek bywa stosowany w celach zbrodniczych, ale zdarza się to rzadko.
W literaturze opisano serię przypadków przedawkowania insuliny w latach 1978-1981, prawdopodobnie w celach samobójczych. Było to 20 osób. Spośród 15 pacjentów (ośmiu mężczyzn, siedem kobiet, w wieku 16-43 lat), 12 było chorych na cukrzycę typu I, a trzy osoby nie były diabetykami (dwie były żonami diabetyków, a jedna była pielęgniarką). W 12 przypadkach użyto jednego rodzaju insuliny, a w ośmiu mieszanek insuliny o różnej kinetyce. Jedna z tych osób osiągnęła stężenie insuliny wynoszące 32000 mU/l. Normalnie u diabetyków, którzy muszą sięgać po insulinę (np. cukrzyca typu I) rzadko spotyka się stężenie insuliny w zakresie od 100 do 200 mU/l. Norma dla osoby zdrowej wynosi od 6 do 26 mU/l. To oznacza, iż podejmujący próbę samobójczą zastosowali nawet kilka tysięcy jednostek insuliny.
Ile insuliny podaje się diabetykom?
Normalnie podaje się 1 IU (jednostkę insuliny) na 10 g węglowodanów. Ogólnie w cukrzycy typu I w okresie bezwzględnego zapotrzebowania podaje się od 0,5 do 1 jednostki na kg masy ciała na dobę. W cukrzycy typu II stosuje się od 0,1 do 1 jednostki na kg masy ciała na dobę.
Przykładowo dawka dobowa insuliny, to:
- 0,3 x masa ciała w kg (osoby wrażliwe na insulinę)
- 0,5 x masa ciała w kg (przeciętna wrażliwość na insulinę)
- 0,6 x masa ciała w kg (insulinooporność)
Z tego wynika, że dla mężczyzny ważącego 80 kg, dobowa dawka wynosi od 24 do 48 jednostek insuliny. W cukrzycy typu II wg zaleceń początkowa dawka wynosi 0.2 jednostki na kg masy ciała, czyli 16 jednostek na dobę. Później zwiększa się ją wg potrzeb i glikemii w ustroju pacjenta.
Wniosek. Osoby dokonujące próby samobójczej zastosowały nawet 160-krotnie większą, jednorazową dawkę insuliny, niż jest podawana u diabetyków przez całą dobę!
Jakim cudem zmarły tylko 2 osoby z 20? Po pierwsze, 18 z 20 osób trafiło do szpitala w czasie mniej niż 9 h, a śpiączka rozwinęła się tylko u 6. Wszyscy, poza 2 osobami, dobrze zareagowali na dożylne podawanie glukozy przez 24-36 godzin, co zapobiegało znacznej hipoglikemii (spadkowi stężenia cukru we krwi, wynikającemu z fizjologicznego oddziaływania insuliny).
Dlaczego insulina nie działała, tak jak powinna?
Organizm adaptuje się do podawania insuliny, regulując w dół ilość receptorów (tak samo jest z beta-mimetykami, amfetaminą, hormonami tarczycy czy hormonami płciowymi np. testosteronem). Prawdopodobnie organizm zmniejszył ilość receptorów dla insuliny, spadła ich gęstość, tak samo dzieje się u osób otyłych. Możliwe, iż skutkom podawania dużych dawek insuliny przeciwdziałały też kataboliczne hormony przeciwregulacyjne.
2 osoby zmarły, bo za późno trafiły do szpitala i na dodatek piły alkohol. Etanol hamuje glukoneogenezę (wytwarzanie glukozy w wątrobie i nerkach np. z glicerolu, białka, mleczanów) i hiperglikemiczne (podwyższające stężenie cukru we krwi) działanie hormonów przeciwregulacyjnych. Silna hipoglikemia może zabić, a w cytowanym badaniu stężenie glukozy po iniekcji insuliny (a przed rozpoczęciem ratowania tych osób) wynosiło 29 mg na 100 ml (normalnie wynosi 80-100 mg na 100 ml). Pijący alkohol zmarli, podczas gdy inni z wyższym stężenia insuliny we krwi nawet nie stracili przytomności!
Podsumowanie
to nie znaczy, że insulina jest bezpieczna, tylko że osoby, które wezmą gigantyczne dawki tego polipeptydu, można uratować, jeśli odpowiednio szybko trafią do szpitala, zostanie wdrożona odpowiednia terapia (np. podawanie glukozy, potasu itd.) i nie piją alkoholu. Jeśli taka osoba zostanie pozostawiona sama sobie, to umrze lub w sposób nieodwracalny zostanie uszkodzony mózg. Niestety, znane są przypadki kulturystów, którzy właśnie w takich okolicznościach doznali poważnego uszczerbku na zdrowiu. Mimo wszystko insulina należy do jednych z najbardziej niebezpiecznych środków stosowanych w dopingu (np. obok 2,4-dinitrofenolu, trucizny).
Referencje, badania, literatura:
J A Critchley i in. Deaths and paradoxes after intentional insulin overdosage. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1442293/
prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, prof. .dr hab. med. Bogna Wierusz-Wysocka Indywidualizacja insulinoterapii https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/908/original/Strony_od_MpD_2011_07-9.pdf?1468486416
Jody Dushay Insulinoterapia u pacjentów z cukrzycą typu 2: jak ją rozpocząć i prowadzić? https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/021/original/Strony_od_aam04668-12.pdf?1468227364
