Sorbitol jest teoretycznie naturalnym, ale w praktyce o wiele częściej – półsyntetycznym środkiem słodzącym, należącym do grup: polialkoholi, alkoholi cukrowych lub wodorotlenowych.
Tego rodzaju związki występują naturalnie w roślinach oraz owocach, m.in. w śliwkach, gruszkach, brzoskwiniach, jabłkach, oliwkach, figach, truskawkach oraz malinach. W tej grupie znajdziemy obok sorbitolu np. ksylitol, laktitol, maltitol, mannitol czy izomalt. Tego rodzaju związki są mniej słodkie niż cukier, np. sorbitol posiada 60% potencjału cukru.
Czy nadmiar sorbitolu może zaszkodzić?
Sorbitol spożyty w większych jednorazowych dawkach (20-50 g w porcji) może powodować dolegliwości, np. biegunkę osmotyczną. W jednym z badań korzystając z analizy wodoru w wydychanym powietrzu, badano wchłanianie 5 g, 10 g i 20 g sorbitolu u 7 zdrowych ochotników.
U większości badanych spożycie zaledwie 5 g sorbitolu wiązało się ze znacznym wzrostem stężenia wodoru w wydychanym powietrzu. Większość pacjentów doświadczyła łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych (gazy, wzdęcia) po 10 g i ciężkich objawów (skurcze, biegunka) po 20 g. Dane te sugerują, że ocena pacjentów z „czynnościowymi” dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi powinna obejmować dokładne badanie stosowania produktów zawierających sorbitol.
Jak się wchłania sorbitol?
Trawienie i wchłanianie trzech alkoholi cukrowych, spożywanych przewlekle w trzech identycznych dziennych dawkach poposiłkowych, oceniano u 6 ochotników podczas trzech 11-dniowych okresów.
W jednym z badań podawano codziennie:
- 30 g czystego sorbitolu,
- 57 g maltitolu zawierającego 30 g sorbitolu,
- 69 g Lycasin 80/55 (Roquette, Lestrem, Francja), który jest uwodornionym syropem glukozowym zawierającym również 30 g sorbitolu.
Wyniki:
- wchłaniało się 79% czystego sorbitolu,
- wchłanialność sorbitolu w mieszankach wynosiła ok. 64%,
- trawiło się ~90% czystego sorbitolu i ok. 86% zawarte w mieszance Lycasin 80/55,
- wydalanie alkoholi cukrowych w stolcu było pomijalne, co wskazuje, że alkohole cukrowe docierające do okrężnicy zostały prawie całkowicie strawione przez florę okrężnicy.
Średnie oszacowane wartości energetyczne spożytych alkoholi cukrowych w kcal/g wynosiły 3,58±0,08 dla sorbitolu, około 3,50±0,07 dla maltitolu i od 3,11±0,08 do 3,54±0,08 dla Lycasin 80/55.
Wskazuje to, że z nadmiarem sorbitolu trzeba uważać, bo może być szkodliwy (jak wszystko) i że może utuczyć, gdyż ma wartość energetyczną tylko minimalnie mniejszą od klasycznego cukru. Nie zawsze „bezcukrowy” oznacza, że dany produkt nie tuczy.
Referencje, badania, literatura:
Joanna Grupińska, Teresa Grzelak, Marcelina Walczak, Marta Kramkowska, Krystyna Czyżewska KORZYŚCI I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z KONSUMPCJĄ NATURALNYCH ZAMIENNIKÓW SACHAROZY https://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2015/Bromatologia%201_2015%20s%20001-010(1).pdf
J S Hyams Sorbitol intolerance: an unappreciated cause of functional gastrointestinal complaints https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6847853/
Laurent Beaugerie i in. Digestion and absorption in the human intestine of three sugar alcohols https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0016508590909609
