Metformina jest lekiem przeciwcukrzycowym pierwszego rzutu do stosowania w cukrzycy typu II. Wspomniana choroba charakteryzuje się hiperglikemią (nadmiernie wysokim stężeniem cukru we krwi), wielomoczem (nadmiernym oddawaniem moczu), wzmożonym patologicznie pragnieniem, polifagią i utratą masy ciała z powodu upośledzonego działania i / lub wydzielania insuliny.
Możliwy jest też znaczny przyrost masy ciała u osób, które wydzielają zbyt duże ilości insuliny, a tkanki docelowe są oporne na jej działanie.
Metformina wykazuje zróżnicowane oddziaływanie na organizm, m.in. hamuje w pewnym stopniu wytwarzanie glukozy w wątrobie (i nerkach), czyli proces glukoneogenezy, zwiększa tempo usuwania glukozy z ustroju, poprawia kontrolę glikemii oraz profil lipidowy, ma wpływ na zmniejszenie masy ciała, zwiększa wrażliwość insulinową. Niestety, metformina jest beztrosko nadużywana przez osoby zdrowe (np. kulturystów), mimo iż brakuje jakichkolwiek dowodów na efektywność takiej kuracji, bez współwystępowania u danej osoby cukrzycy typu II. Na dodatek, jeśli wystąpi kwasica mleczanowa, to metformina może zabić nawet 50% doświadczających jej osób.
To nie jedyny powód, dla którego należy dobrze rozważyć sięganie po metforminę.
Dopiero w ostatnich kilkunastu latach dowiedzieliśmy się, że metformina może wpływać na stężenie testosteronu. W jednym z badań 64 diabetyków podzielono na grupy, dodatkowo zestawiono ich z grupą kontrolną (mężczyznami bez cukrzycy). Grupa metforminy otrzymywała 500 mg chlorowodorku metforminy, 3 razy dziennie. Grupa B otrzymywała sulfonylomocznik (glibenklamid) 5 mg na dobę.
W cytowanych badaniach okazało się, że:
- mężczyźni, którzy otrzymywali metforminę mieli najniższe całkowite stężenie testosteronu (o ~42% niższe w porównaniu do tych, którzy otrzymywali glibenklamid, inny lek przeciwcukrzycowy, pochodna sulfonylomocznika)
- mężczyźni, którzy otrzymywali metforminę mieli o ~64% niższe stężenie testosteronu w porównaniu do grupy kontrolnej
- indeks wolnych androgenów (FAI) był najniższy w grupie metforminy, a najwyższy w grupie kontrolnej
- biodostępny i wolny testosteron były najniższe w grupie metforminy, a najwyższe w grupie kontrolnej
- metformina obniżała nieco stężenie globuliny wiążącej hormony płciowe, ale nie mogło to zbytnio uratować sytuacji, z kolei glibenklamid nieco podwyższał stężenie SHBG (to znaczy, że więcej testosteronu jest związane i nieaktywne w danym momencie)
Komentarz
Nie wiemy, czy sama metformina odpowiadała za niskie stężenie testosteronu, ale wyniki drugiej grupy diabetyków (otrzymującej inny lek przeciwcukrzycowy) nie kłamią. Stosujący sulfonylomocznik mieli ~36% niższe stężenie testosteronu w porównaniu do zdrowych, ale mężczyźni, którzy otrzymywali metforminę mieli o ~64% niższe stężenie testosteronu w porównaniu do grupy kontrolnej (zdrowych mężczyzn).
Jak to się dzieje?
Metformina jest inhibitorem CYP17, co powoduje, że zaburzeniu ulega przemiana progesteronu do androstendionu i pregnenolonu do prasteronu (lepiej znanego jako DHEA). Przypominam, iż z androstendionu w dalszej kolejności powstaje … testosteron. Z DHEA również może powstać androstendion i testosteron. Hamowanie CYP17 może i jest korzystne dla kobiet z PCOS, ale nie dla mężczyzn, a na pewno nie dla kulturystów.
Wniosek
Nie sięgaj po leki, których wcale nie musisz jeszcze brać, mogą one wywołać poważne, nieprzewidywalne interakcje i skutki uboczne. Metformina nie nadaje się do stosowania profilaktycznego u sportowców.
Referencje, badania, literatura:
Hayder M. Al-Kuraishy i in. Erectile Dysfunction and Low Sex Drive in Men with Type 2 DM: The Potential Role of Diabetic Pharmacotherapy https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5296448/
