Krwiodastwo a sport (art by snorri1)

Do napisania tego informatora natchnęły mnie wyniki przeszukiwania forum pod katem informacji o krwiodawstwie wśród sportowców. Wykorzystując okazję, że dziś poszedłem oddać krew i uciąłem sobie pogawędkę z panią doktor na temat tego co wolno a czego nie wolno, jeżeli chcemy oddawać krew i jednocześnie uprawiać sporty siłowe.

Ten tekst to przede wszystkim podsumowanie rozmowy z panią doktor oraz zebranie w jednym miejscu informacji o krwiodawstwie w sporcie wyszperanych w sieci. Jeżeli jesteś zawodowym sportowcem to zanim oddasz krew koniecznie musisz porozmawiać z lekarzem. Jeżeli uprawiasz sport amatorsko to rozmowa też nie zaszkodzi.

1. Procedura oddania krwi oraz co robić przed i po

Na początek szybko przejdziemy przez samą procedurę oddania krwi.

Gdzie:

• Krew oddajemy w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa lub w jego oddziale terenowym. W praktyce oddziały terenowe są w każdym szpitalu powiatowym. Posiada je też duża część szpitali miejskich i gminnych.

• Krew od kilku lat można oddawać w specjalnych mobilnych laboratoriach (autobusach) nie ma różnicy. Chociaż z własnego doświadczenia powiem, że autobus jest mniej wygodny.

• W szczególnych przypadkach takich jak wypadki, katastrofy, nagłe operacje można oddać krew bezpośrednio w szpitalu. Każdy szpital posiada sprzęt niezbędny do pobrania krwi. Jednak są to tylko sytuacje kryzysowe!

• Krew oddać można honorowo lub „na kogoś”. W obu przypadkach nie ma znaczenia jaką grupę się posiada. W przypadku oddawania „na kogoś” krew zostanie wymieniona na odpowiednią grupę.

Przed:

• Dzień przed oddaniem krwi należy zjeść porządną kolację i pójść wcześnie spać.

• Idziemy wypoczęci, wyspani i pełni ochoty do życia. Rano koniecznie prysznic.

• Jemy duże, ale lekkie śniadanie. Należy unikać w tym posiłku dużej ilości tłuszczów zwierzęcych. Nie wskazane jest też picie mleka w dużej ilości. Generalnie dużo cukrów. Moje śniadanie (jestem amatorem z zapotrzebowaniem na 3000kcal):

– 2 jajka
– 150g chleba
– 100g indyka
– 50g miodu
– owoce, warzywa do zapchania.
– 1l wody i soków

Jak widać jest to bardzo duże śniadanie, prawie 1000kcal(BWT: 54/133/23), ale za dwie godziny będę potrzebował dużo energii. W przeciwieństwie do badań krwi na pobranie idziemy najedzeni.

Nikt nie będzie się bawił w sprawdzanie glukozy, bo to jest mało istotne. Jednocześnie niedożywiony osobnik oddający krew prawie na pewno zaliczy „zgona”. Koniecznie dużo pijemy. Na miejsce najlepiej dotrzeć komunikacją zbiorową albo samochodem. Rower, rolki odpadają. Nie będziemy mieli na to siły.

Procedura:

• Wypełniamy ankietę dotyczącą stanu zdrowia, przebytych chorób, urazów, operacji, zabiegów dentystycznych i kosmetycznych, zażywanych leków. Potrzebny będzie dowód osobisty.

• Rejestrujemy się w systemie. Tu informujemy też, czy oddajemy krew honorowo, czy dla kogoś.

• Jeżeli, nie zostaniemy odrzuceni ze względu na choroby (o tym za chwilę) idziemy do gabinetu zabiegowego, gdzie pobierana jest próbka krwi oraz mierzona temperatura. Standardowo badany jest poziom hemoglobiny. Czasami prowadzone są też dodatkowe testy.

• Następnie swe kroki kierujemy do lekarza. Lekarz kwalifikuje nas lub nie do pobrania. Sprawdzane jest tętno, ciśnienie, waga ciała. U lekarza trzeba się też wyspowiadać ze wszystkich branych leków, a w przypadku sportowców odżywek, wspomagaczy itp. (o odżywkach będzie dalej).

• Jeżeli lekarz uzna, że jesteśmy zdatni to po zjedzeniu batona i popiciu wodą idziemy do łazienki. Myjemy ręce razem ze zgięciem łokciowym (jak oddajemy w autobusie to dezynfekują nam ręce silnym środkiem).

• Siadamy na fotelu i podpinają nas do worka wampiry jedne….

• Oddajemy w sumie 500ml, z czego 50ml trafia na badania, a pozostałe 450ml to lodówki i dalej do potrzebujących.

• Po zakończeniu zabiegu należy usiąść na dupie i odczekać pół godziny. Po pierwsze dlatego, że za każdym razem organizm może zareagować inaczej. Po drugie opatrunek opatrunkiem, ale jak się wam łapa „rozleje” w autobusie to będzie nie fajnie. W tym czasie wypijamy dużo wody i zagryzamy sobie czymś pożywnym (pani doktor na pytanie o Mutant Mass’a powiedziała, że pół porcji nie zabije).

Po:

• Ręka, która była przekłuta nie powinna być obciążona przez 24 godziny od zabiegu. Jak ją za bardzo obciążymy to zrobi się piękny krwiak. W takim przypadku łapa w lód, a jeżeli będzie się utrzymywać to do lekarza rodzinnego.

• Po powrocie do domu jemy duży posiłek (tak na co najmniej 40% normalnego dziennego zapotrzebowania). Nie głupie jest łyknięcie sobie odżywki białkowo-węglowodanowej. Następnie idziemy spać na jakieś 2-3 godziny.

• Następnego dnia wracamy do normalnego jedzenia, a trening ograniczamy do czegoś lekkiego.

• Po dwóch dniach można już spokojnie ćwiczyć.

2. Regeneracja i wpływ na zdrowie

W większości przypadków oddanie krwi nie ma wpływu na zdrowie dawcy. Nie występuje też „nadprodukcja” krwi (lubię ten mit). U niektórych osób może pojawić się stan podgorączkowy w dniu pobrania. Jeżeli nie ustąpi przez 2-3 dni to koniecznie idziemy do lekarza i kontaktujemy się z RCKiK.

Czasami zaraz po mogą pojawić się omdlenia. Mówiłem, że trzeba zjeść i dużo pić? Inną popularną przypadłością jest duży siniak. Ręka w lód względnie altacet, a jak nie będzie się kurczył i będzie bolał to jedziemy do lekarza.

Wracając do „nadprodukcji krwi”. Jest to popularny mit wśród osób, które „lubią krwiodawców, ale nie w rodzinie” (ile ja się z babcią nawojowałem o to oddawanie krwi). Jeżeli coś takiego się zdarza, to nie wynika to z samego oddania krwi, ale ma znacznie głębsze przyczyny.

Nieprawidłowości w funkcjonowaniu szpiku, nadczynność trzustki, wady genetyczne. Trochę tego jest. Zatem jak coś takiego trafimy, to paradoksalnie mamy szczęście. Najprawdopodobniej wykryto u nas jakąś fajną i rzadką chorobę co oznacza, że na dłuższą metę ocaliliśmy zdrowie.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia krwiodawcy przysługuje 4500kcal. Praktycznie jest to 8 tabliczek czekolady.
Na koniec najważniejsza rzecz. Jeżeli oddamy 450ml krwi to jej regeneracja zajmie około dwóch tygodni. Przez tydzień możemy czuć ogólne osłabienie i zmęczenie. Dlatego też warto skoordynować oddawanie krwi z cyklem treningowym.

3. Oddawanie krwi a trening

Tutaj trzeba się niestety wykazać cierpliwością i wybierać priorytety. Generalnie jak pisałem regeneracja ilości krwi trwa do dwóch tygodni. Zatem w okresie przed startowym oddanie krwi jest pomysłem co najmniej głupim. Spadki osiągnięć są widoczne, a dodatkowe obciążenie treningiem może spowodować szybsze przetrenowanie i trwałą regresję wyników.

Te ministerialne 4500kcal nie wzięło się z niczego. Oddanie krwi można porównać do bardzo intensywnego treningu. O ile nie spocimy się za bardzo to zapotrzebowanie energetyczne organizmu w celu regeneracji będzie podobne. Praktyka, opinia lekarza i znajomych krwiodawców – sportowców, mówi, że krew należy oddawać w okresie roztrenowania.

Najlepiej gdzieś w jego pierwszej połowie. Organizm ma czas na regenerację, a tego typu pobudzenie może prawidłowo wpłynąć na ogólną jakość odpoczynku.

Zawodowcy powinni jednak najpierw porozmawiać z lekarzem i mieć świadomość z czym wiąże się zabieg. Osobiście robię tygodniową przerwę po oddaniu krwi jeśli chodzi o jakikolwiek intensywny wysiłek. Wizyta w RCKiK jest też finałem 10 tygodniowego okresu intensywnych treningów.

Później tydzień bezwzględnej przerwy, a następny tydzień lekkich treningów (w sumie 12 tygodni). Tyle tylko, że obecnie jak wróciłem do regularniejszych treningów to zauważyłem, że okres regeneracji jest krótszy niż w czasach początku studiów. Trening jest intensywniejszy niż kiedyś.

4. Oddawanie krwi a odżywki itp…

Część najbardziej istotna. Dzisiejsza rozmowa z panią doktor dotyczyła przede wszystkim odżywek.

• Do lekarza niesiemy spis tego co bierzemy ze szczególnym uwzględnieniem składu. Lekarz decyduje czy możemy oddać krew. Niektóre środki posiadają w składzie jako substancje wspomagające rzeczy, które będą nasz eliminowały na kilka dni.

• Białka, węglowodany – generalnie można przyjmować i oddawać krew. W dniu zabiegu rano zamiast odżywki lepiej jest jednak coś zjeść. Jeżeli jemy dużo odżywek to odstawiamy je na dwa dni przed, bo wyniki badań mogą wyjść dziwne. Po oddaniu krwi odżywki postawią nas na nogi.

• Omega-3, witaminy, ZMA – bez ograniczeń.

• Spalacze – jeżeli są na bazie substancji naturalnych – zielona herbata, pieprz to odstawiamy na kilka dni przed. Tak samo ograniczamy picie kawy. Jeżeli są syntetyczne to przerwa musi być dłuższa. Oczywiście najlepiej przynieść opakowanie i uzyskać błogosławieństwo od lekarza.

• Boostery azotowe – tylko po konsultacji z lekarzem.

• Odwadniacze – podobnie jak spalacze, ale weź pod uwagę, że będziesz potrzebował tej wody.

• Doping – sterydy anaboliczne dyskwalifikują nas na co najmniej 6 miesięcy. Oczywiście dotyczy to dawek zalecanych przez producentów i lekarzy. Jeżeli bierzesz więcej to odpuść sobie temat krwiodawstwa. To nie dla ciebie.

4a. Oddawanie krwi a kreatyna

Kreatyna – temat rzeka. Jeżeli bierzemy ją w rozsądnych ilościach (1g/10kgmc), robimy przerwy i dbamy o nawodnienie to możemy spokojnie oddawać krew. Jeżeli bierzemy jej dużo to trzeba mieć na uwadze, że możemy nie przejść badań. Z pani doktor „cykl kosztuje chyba wystarczająco dużo byś chciał go dokończyć”.

Generalnie ze względu na osłabienie po zabiegu należy zadać sobie pytanie czy chcemy ryzykować przerwanie cyklu kreatynowego tylko dlatego, że szybciej się przetrenowaliśmy, nie mamy ochoty na trening czy ogólnie czujemy przemęczenie. Na moje pytanie jak zatem planować cykl odpowiedź była nie zaskakująca.

Zrobić cykl i po około dwóch tygodniach po zakończeniu można oddawać krew. Te dwa tygodnie to okres umowny. Kreatyna utrzymuje swoje działanie po odstawieniu i szkoda by było to zmarnować.

Jeżeli musimy oddać krew i wiemy, że będzie ona przetoczona bezpośrednio do ofiary wypadku (wspomniane sytuacje krytyczne) to musimy poinformować lekarza. Zazwyczaj lekarz nie robi problemów w takim przypadku.

Jeszcze jedna ważna rzecz. Oddanie krwi wiąże się z odwodnieniem, zatem musimy wlać w siebie znacznie więcej wody. Podsumowując, można oddawać krew w trakcie gdy bierzemy kreatynę, ale należy wziąć pod uwagę skutki zabiegu oraz to, że mają one duży wpływ na jakość treningu.

5. Co dyskwalifikuje dawcę

Dyskwalifikacja stała:

• Żółtaczka

• HIV/AIDS

• Cukrzyca

• Hemofilia

• choroby serca: choroba wieńcowa, zawał i stan pozawałowy, arytmia, niewydolność krążenia

• choroby płuc: czynna astma, czynna gruźlica.

• choroby układu pokarmowego: resekcja żołądka, przewlekłe choroby wątroby

• choroby układu moczowego wszystkie z wyjątkiem kamicy nerkowej.

• choroby układu nerwowego: padaczka, zaburzenia psychiczne, zaburzenia układu ruchu nawet jak jest prowadzone leczenie

• zaburzenia pracy gruczołów dokrewnych

• choroby nowotworowe

• choroby krwi i układu krwiotwórczego

• Gąbczaste zwyrodnienie mózgu (choroba Creutzfeltda-Jackoba) oraz osoby które przebywały na terenach objętych epidemią BSE (dokładny wykaz w formularzu)

• osoby przyjmujące preparaty krwi

• alkoholicy i narkomani, nawet po odwyku.

• osoby prostytuujące się, uprawiające stosunki homoseksualne lub często zmieniające partnerów seksualnych oraz będące partnerami wymienionych oraz narażone na AIDS.

Dyskwalifikacja czasowa:

• 6 miesięcy po dużym zabiegu operacyjnym

• 7 dni po małym zabiegu chirurgicznym, jeśli nie było powikłań (usunięcie zęba, leczenie kanałowe, szycie rany, itp. – uważa się za małe zabiegi chirurgiczne)

• 48 godzin po leczeniu stomatologicznym i/lub po wizycie u higienistki stomatologicznej,

• 6 miesięcy od zakończenia leczenia krwią lub preparatami krwiopochodnymi

• 6 miesięcy po nakłuciach ciała igłami w celu wykonania tatuażu, akupunktury, a także przekłucie różnych części ciała w celu założenia kolczyka itp.

• 6 miesięcy po opuszczeniu zakładu karnego (areszt, więzienie)

• 6 miesięcy po przypadkowym kontakcie błon śluzowych z krwią ludzką lub narzędziami zanieczyszczonymi ludzką krwią np. ukłucie igła.

• W chorobach przewodu pokarmowego do ustąpienia ostrych objawów lub zaostrzenia przewlekłych chorób układu pokarmowego (np. biegunki, choroby wrzodowej wymagającej stosowania leków)

• 6 miesięcy po badaniu endoskopowym (gastroskopia, rektoskopia, artroskopia itp.)

• 6 miesięcy po kontakcie z chorym na wirusowe zapalenie wątroby (tj. tzw. żółtaczkę zakaźną) zwłaszcza z powodu bliskiego kontaktu w warunkach domowych.

• 4 tygodnie po kontakcie z chorymi na inne choroby zakaźne (lub przez czas równy okresowi wylęgania danej choroby zakaźnej)

• 2 tygodnie po przebyciu choroby zakaźnej licząc od daty pełnego wyzdrowienia z wyjątkiem chorób wymienionych poniżej:

• Bruceloza – 2 lata od pełnego wyzdrowienia

• Gorączka Q – 2 lata od potwierdzonego wyleczenia

• Toksoplazmoza – 6 miesięcy od daty wyleczenia ( po ujemnych wynikach przeciwciał klasy IgM)

• Gruźlica – 2 lata od potwierdzonego wyleczenia

• Gorączka reumatyczna – 2 lata od ustąpienia objawów, jeżeli nie wystąpiła przewlekła choroba serca

• Gorączka powyżej 38oC – 2 tygodnie po ustąpieniu objawów

• Grypa, infekcja grypopodobna – 2 tygodnie po ustąpieniu objawów

• Zapalenie szpiku – 2 lata od potwierdzonego wyleczenia

• Wirus Zachodniego Nilu – 1 miesiąc od opuszczenia terenu, gdzie występują przypadki przeniesienia wirusa na ludzi

• Rzeżączka – w okresie choroby oraz 1 rok od zakończenia leczenia

• Mononukleoza zakaźna – 6 miesięcy od czasu wyzdrowienia

• Malaria – 3 lata po powrocie z terenów gdzie endemicznie występuje malaria oraz 3 lata po zakończeniu leczenia (konieczna konsultacja z lekarzem Działu Dawców)

• 6 miesięcy po powrocie z krajów o dużej częstości występowania nosicieli przeciwciał anty-HIV i chorych na AIDS np. Afryka Środkowa i Zachodnia czy Tajlandia

• 28 dni po powrocie z USA, Kanady w okresie od 1 czerwca do 30 listopada

• w wymienionych poniżej okresach czasu w wyszczególnionych szczepieniach ochronnych:

• 4 tygodnie – BCG, choroba Heinego-Medina (szczepionka doustna), odra, różyczka, żółta febra, świnka, szczepionki z żywymi atenuowanymi zarazkami duru brzusznego i cholery

• 48 godzin – szczepionki z zabitymi zarazkami cholery, duru brzusznego, krztuśca (kokluszu), duru plamistego (ricketsje), grypy, świnki (szczepionka parenteralna)

• 48 godzin – WZW typu A i B (jeżeli nie było kontaktu z osobą chorą )

• 48 godzin – wścieklizna, kleszczowe zapalenie mózgu, jeśli nie było kontaktu z osobą chorą. W razie kontaktu okres dyskwalifikacji 12 miesięcy

• 48 godzin -po podaniu anatoksyny ( błonica, tężec), 3 miesiące po uodparnianiu surowicami odzwierzęcymi

• przez cały okres stosowania leków i na czas po odstawieniu leku zależny od jego rodzaju (Konieczna konsultacja z lekarze Działu Dawców) z wyjątkiem witamin, doustnych środków antykoncepcyjnych oraz leków hormonalnych stosowanych w okresie menopauzy. 2 tygodnie od zakończenia leczenia antybiotykami

• 5 dni po przyjęciu aspiryny i innych leków zawierających kwas acetylosalicylowy (sachol, scorbolamid, acard itp.)

• nie mogą oddawać krwi osoby pracujące w oddziałach chorób zakaźnych

• na czas istnienia objawów dyskwalifikowane są osoby z zapalnymi i uczuleniowymi chorobami skóry, z ostrymi stanami uczuleniowymi i w okresie odczulania, ze świeżymi zmianami ropnymi, grzybiczymi i wirusowymi (opryszczka wargowa)

• nadciśnienie tętnicze nie pozwala na oddawanie krwi jeżeli wartości ciśnienia przekraczają granice 180/100 mmHg z tym, że lekarz może wyrazić zgodę na oddawanie krwi przez osoby przyjmujące leki obniżające ciśnienie ( z wyjątkiem beta-blokerów) pod warunkiem normalizacji ciśnienia tętniczego krwi.

• po przebyciu ostrych zapalnych chorób nerek krew można oddawać po potwierdzonym całkowitym wyleczeniu

• W przypadku astmy czy niewyjaśnionych duszności krew można oddawać jeżeli przynajmniej w ciągu ostatnich 5 lat nie było duszności i nie były stosowane żadne leki przeciwastmatyczne

• Kobiety nie mogą oddawać krwi:

• w okresie miesiączki i przez 3 dni od jej zakończenia

• w okresie ciąży i karmienia piersią

• 6 miesięcy po porodzie lub poronieniu o ile zakończyła się laktacja i wystąpiła pierwsza miesiączka

• Nie można oddawać krwi będąc pod wpływem alkoholu, narkotyków oraz w stanie nadmiernego pobudzenia nerwowego. Po wypiciu alkoholu krew można oddać najwcześniej po upływie czterech dni (Ze względu na dodatnie próby wątrobowe)

Dodatkowo czynnikiem dyskwalifikującym są nieprawidłowe wyniki badani krwi (podstawowe badania: hemoglobina, płytki itp.).

6. Podsumowanie

Jeżeli jesteś osobą amatorsko uprawiającą sport to krwiodawstwo nie będzie ci wadzić w życiu. Jeżeli jesteś zawodowym sportowcem to musisz wziąć pod uwagę czynniki takie jak osłabienie i ograniczenia w treningu.

Źródło:

• strona RCKiK Warszawa – http://www.rckik-warszawa.com.pl/

• strona RCKiK Łódź – http://www.krwiodawstwo.pl/?forum=1&status=1o

• Rozmowa z lekarzem w zakresie informacji o kreatynie.

• Informacje n/t zachowania organizmu na podstawie informacji dostępnych w RCKiK.

• Część informacji dotyczy moich osobistych doświadczeń z krwiodawstwem (od 2003 roku).

Pamiętaj – tekst ma charakter ogólny – informacyjny i nie jest w żadnym przypadku podstawą do dyskusji z lekarzem kwalifikującym do procedury. Opinia lekarza jest najistotniejsza i ostateczna.

Autor: snorri1 (sfd)

Aby wejść na forum kliknij TUTAJ