Czy bieganie długodystansowe jest zdrowe? Stan zapalny, badania

Wiemy, iż bieganie długodystansowe przynosi bardzo wiele niebezpiecznych zmian – potrafi indukować krwawienia (może pojawić się krew w moczu i białko w moczu), rozpad krwinek czerwonych i mięśni, zaburzenia hormonalne (spadek ilości testosteronu, hemoglobiny i hematokrytu). Niewykluczone także, iż rozpad mięśni będzie prowadził do poważnych uszkodzeń nerek.

W badaniu Kennetha Ostrowskiego i wsp. sprawdzono w jakim stopniu i w jakim czasie przedłużone, długotrwałe ćwiczenia wpływają na stężenie we krwi prozapalnych i reagujących na zapalenie cytokin, a także na inhibitory cytokin i cytokin przeciwzapalnych.

10 mężczyzn (średnia wieku 27.5 lat) ukończyło Maraton w Kopenhadze w 1997 r. (w średnim czasie 3 h : 26 min). Próbki krwi pobierano przed, bezpośrednio po, a następnie co 30 minut w 4 h w okresie regeneracji po wysiłku.

Wyniki:

najwyższe stężenie IL-6 stwierdzono bezpośrednio po wyścigu (128-krotny wzrost), podczas gdy stężenie IL-1ra osiągnęła szczyt po 1 h po wysiłku (39-krotny wzrost w porównaniu z wartościami zmierzonymi przed wysiłkiem),
stężenie IL-1β wzrosło 2.1-raza , TNFα 2.3-raza , sTNF-r1 2.7-raza, sTNF-r2 1.6-krotnie, w 1 h po wysiłku,
poziom IL-10 w osoczu wykazywał 27-krotny wzrost natychmiast po wysiłku.

Komentarz i jak to rozumieć

Interleukina 6 (IL-6) wykazuje działanie pro- i przeciwzapalne. Obecnie wiadomo, że jej główną rolą jest udział w odpowiedzi immunologicznej i reakcji zapalnej oraz w krwiotworzeniu. Nowotwory wydzielają duże ilości IL-6, które mają fundamentalne znaczenie dla wzrostu zmienionych patologicznie tkanek i metastazy (w tym angiogenezy, proliferacji, przyłączenia i inwazji). Jeśli IL-6 jest wywoływane pracą mięśni to przyczynia się do syntezy innych cytokin przeciwzapalnych takich, jak IL-1ra oraz IL-10, przy okazji wpływając hamująco na cytokiny prozapalne takie, jak IL-1β oraz TNF-α (czynnik martwicy nowotworów). Niestety IL-6 stymuluje też produkcję w wątrobie białka ostrej fazy CRP, co stwierdził w 2002 r. Ridker i wsp. Z kolei CRP odpowiada chociażby za incydenty sercowo-naczyniowe. Jednak regularny trening związany z redukcją tłuszczu wpływa na zmniejszenie ilości CRP w organizmie biegacza. W jeszcze innych badaniach IL-6 zmieniał ilość arytmii u biegaczy.

IL-1β w odmianie beta (co istotne), cytokina prozapalna, pełni dużą rolę np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Może mieć wpływ na produkcję CRP.

TNF-α (czynnik martwicy nowotworów) odpowiada m.in. za proces neowaskularyzacji nowotworu lub angiogenezę (tworzenie nowych naczyń zasilających guz). Paradoksalnie może być wysoce szkodliwy dla serca indukując apoptozę. Wbrew swojej nazwie, wpływa m.in. na wzrost śmiertelności. TNF-a bierze udział w produkcji innych cytokin prozapalnych takich, jak IL-6, IL-1, które nasilają powodowane przez TNF-a zaburzenia metaboliczne mięśnia sercowego.

Ogólnie wydaje się, iż biegacze powinni pić sok z buraka. W jednym z badań Asgary S z 2016 r. 24 osoby z nadciśnieniem w wieku 25-68 lat podzielono na 2 grupy – jedna piła sok przez 2 tygodnie, druga jadła gotowane buraki. Po 2 tygodniach i 2-tygodniowym okresie przerwy grupy zamieniono miejscami. Każdy uczestnik pił 250 ml soku dziennie lub jadł 250 g buraków dziennie przez 2 tygodnie. Po 2 tygodniach odnotowano znaczący spadek CRP oraz czynnika martwicy nowotworów – alfa (TNF-α), a to oznacza mniejszy stan zapalny w organizmie w grupie, która piła sok (większy efekt, niż w grupie gotowanego buraka). Obserwowano także zwiększenie FMD (ang. flow-mediated dilatation), czyli poprawił się jeden z najważniejszych wskaźników np. mówiących o postępującej miażdżycy.

Podsumowując

Intensywne ćwiczenia indukują wzrost cytokin prozapalnych TNFα i IL-1β oraz dramatyczny wzrost cytokiny IL-6, reagującej na stan zapalny. Jest to równoważone uwalnianiem inhibitorów cytokin (IL-1ra, sTNF-r1 i sTNF-r2) oraz cytokiny przeciwzapalnej IL-10. Badanie sugeruje, iż inhibitory cytokin i cytokiny przeciwzapalne ograniczają wielkość i czas reakcji zapalnej na wysiłek fizyczny. Niemniej biegacze mogą pomyśleć o piciu soku z buraka, który jest w stanie zmniejszać stan zapalny w organizmie.

Czy bieganie długodystansowe jest zdrowe? Z pewnością nie.